Марий и Катул: история взаимоотношений homo novus и vir nobilissimus
Homines noui Romae in cursu honorum perficiendo plerumque a uiris nobilibus adiuuabantur. aliter C. Mario et Q. Lutatio Catulo accidit: nam Ernestus Badian, uir eruditissimus, Arpinatem operam dedisse putat, ut homo ab illo uiro, qui ad Aegates uicit, oriundus, consul fieret, quoniam hic Iuliorum affinis, ipse uero cognatus Iuliorum fuerit. Mario opitulante senatus Catulo imperium proconsulare prorogasse uidetur, tametsi hic cum Germanis in Alpibus gloria permodica pugnauit. simul Marius praemium dedit Petreio tribuno militari, qui meliore Marte, quam Catulus imperator eius, militauit. Arpinas cum Q. Lutatio triumphauit ideoque gloriae Marianae particeps factus est. at Mario inuidebat et in libro «De consulatu et de rebus gestis» uictoriam Vercellensem sibi uindicauit, Marium autem, uictorem uerum, derisit. Roma a Sulla capta Catulus edicto de Mario et Sulpicio aliisque suffragatus est. Sulpicius igitur, tribunus plebis sacrosanctus, periit, qua re causa data erat ad Catulum iudicio populi damnandum et supplicio capitali afficiendum; itaque Catuli accusatio, contra opiniones nonnullorum rerum scriptorum recentiorum, non est omnino falsis rationibus nixa existimanda. Q. Lutatius mortem sibi conscisse maluit.
Егоров А.Б. Рим на грани эпох. Проблемы рождения и формирования принципата. Л., 1985.
Инар Ф. Сулла. Ростов-на-Дону, 1997.
Моммзен Т. История Рима. СПб., 1994. Т. 2.
Badian E. Caepio and Norbanus // Historia. 1957. Bd. 6.
Baker G.P. Sulla the Fortunate: The Great Dictator. N. Y., 1967.
Bardon H. La littérature latine inconnue. P., 1952. T. 1.
Bennett H. Cinna and His Times. A Critical and Interpretative Study of Roman History during the Period 87-84 B. C. Diss. Menasha, 1923.
Broughton T.R.S. The Magistrates of the Roman Republic. N. Y., 1951. Vol. 1.
Carney T. F. Marius' Choice of Battle-Field in the Campaign of 101 // Athenaeum. 1958. Vol. 36.
Clerc M. La bataille d’Aix. P., 1906.
Fröhlich F. Cornelius (392) // RE. 1901. Bd. 4. Sp. 1526.
Gabba E. Commento // Appiani bellorum civilium liber primus. Firenze, 1958.
Gruen E.S. Roman Politics and the Criminal Courts, 149-78 B. C. Cambr. (Mass.), 1968.
Itgenshorst T. Tota illa pompa. Der Triumph in der römischen Republik. Göttingen, 2005.
Katz B.R. Caesar Strabo's Struggle for the Consulship and More // RhM. 1977. Bd. 120.
Keaveney A. Sulla: The Last Republican. London; Canberra, 1982.
Klebs E. Aurelius (179-181) // RE. 1896. Bd. 2. Sp. 2514-2515.
Last H. The Wars of the Age of Marius // CAH. 1932. Vol. 9.
Lewis R.G. Catulus and the Cimbri. 102 B. C. // Hermes. 1974. Bd. 102.
Luce T.J. Marius and Mithridatic Command // Historia. 1970. Bd. 19. Hft. 1.
Münzer F. Lutatius (7) // RE. 1926. Hbd. 25. Sp. 2072.
Münzer F. Petreius (4) // RE. Hbd. 37. 1937. Sp. 1189.
Neumann С. Geschichte Roms während der Verfalles der Republik. Breslau, 1881. Bd. 1.
Pareti L. Storia di Roma e del mondo romano. Torino, 1953. Vol. 3.
Rijkhoek K. G. Studien zu Sertorius. Bonn, 1992.
Rosenstein N. Imperatores victi: Military Defeat and Aristocratic Competition in the Middle and Late Republic. Berkeley etc., 1990.
Schur W. Das Zeitalter des Marius und Sulla. Leipzig, 1942.
Seager R. Sulla // CAH2. 1994. Vol. 9.
Valgiglio E. Plutarco. Vita di Mario. Firenze, 1956.
Van Ooteghem J. Caius Marius. Bruxelles, 1964.
Völkl K. Zum taktischen Verlauf der Schlacht bei Vercellae 101 v. // RhM. 1954. Bd. 97.
Weynand R. Marius // RE. 1935. Splbd. 6. Sp. 1395